7 Mei 2020 | Kees van Schaik
De SchakelCast behandelt actuele thema’s in de Zorg en Welzijn. Je hebt er dagelijks mee te maken, maar je hebt niet altijd een moment om er bij stil te staan. We volgen de actualiteiten, spreken met de praktijk en geven jou de kans om er zelf eens over na te denken. Het thema van deze week: De kracht van een verhaal.
Doorschakelen - de actualiteit van het thema
Verhalenkracht
Elk jaar rond deze tijd kun je ze horen, lezen.
Ze raken je, zetten je aan het denken.
Ze maken je stil of opstandig.
Verhalen…
Foto van het YouTube-kanaal van de Anne Frank Stichting. Bron: youtube.com/AnneFrank/
We herdenken de oorlog en vieren de bevrijding. Daarbij zijn de verhalen van toen, maar ook van nu, een belangrijk middel. Verhalen zijn van alle tijden, hooguit veranderen ze van vorm. De vlogs van Anne Frank, een initiatief van de Anne Frank Stichting, is hier een prachtig voorbeeld van.
Verhalen zijn voor alle leeftijden en kunnen moeilijke thema’s begrijpelijk maken. Zo zijn er de laatste weken verscheidene verhalen en boekjes verschenen voor kinderen, waarin in kindertaal en met mooie tekeningen wordt uitgelegd wat het coronavirus is en wat het virus voor impact heeft op het dagelijks leven.
Verhalen kunnen verrassen door de onbevangenheid ervan. Dat heeft vaak ook met de omgeving te maken: wanneer en bij wie wordt een verhaal verteld. Zo kunnen verhalen ook onverwachte ontboezemingen zijn, die op elke familiereünie weer even verteld moeten worden. Kijk maar eens naar het voorbeeld hieronder.
Je ziet het, werken met verhalen heeft tal van functies. Je kunt er in allerlei situaties en op heel veel plekken gebruik van maken, zeker binnen het beroepsveld Zorg en Welzijn.
Omschakelen - het thema op de werkvloer
In de praktijk
Er zijn mensen die hun beroep hebben gemaakt van het vertellen van verhalen. Er zijn ook beroepen waarin je het vertellen van verhalen bij uitstek kunt gebruiken. Johan Bakker is dramatherapeut en docent Zorg en Welzijn, maar ook vader en opa. In de podcast van deze SchakelCast gaan we het hebben over hoe hij gebruikmaakt van ‘de kracht van verhalen’.
“Iedere dag begint elk mens
met een verhaal”
Uitschakelen - tijd om stil te staan
Een moment voor reflectie
Leren kan niet zonder stil te staan bij jezelf. Hoe werk je? Welke keuzes maak je? En welke vaardigheden zet je in? Zo kun je ook kijken naar het thema van deze SchakelCast. Hoe zou jij het thema van deze SchakelCast, ‘Verhalenkracht’, naar jezelf toe vertalen?
Het Meertens Instituut is een onderzoeksinstituut dat zich bezighoudt met de bestudering en documentatie van Nederlandse taal en cultuur. Het instituut heeft een schat aan verhalen. Zo hebben ze ook tal van familieverhalen verzameld. Onderstaand verhaal is daar een voorbeeld van. Het is een verhaal uit 1930, dat in 1990 is opgeschreven. Lees het verhaal en de reflectievraag eronder.
Eigen ervaring 1930/1931
Grootvader van vaders kant was Bovenmeester (het hoofd van de school) te Rietmolen (vijf kilometer van Haaksbergen). Jaarlijks vierde men in augustus het 'School- en volksfeest', een echt dorpsgebeuren voor iedereen. Mijn grootvader (tevens directeur-boekhouder van de Boerenbond en welzijnswerker woonwagenwezen) was gezegend met vele capaciteiten. Als 'acteur' bezat hij onder andere een complete prachtige echte berenhuid. Tijdens de zomerse festiviteiten trok hij deze aan voor de collecte. Hij leek zeer echt en indruk- (afschrik?-) wekkend, maar niet voor mij. Ik kroop knus bij de beer op schoot, ondanks gegil van anderen.
Op een zomermiddag liep ik van de 'bewaar'-school huiswaarts - ik was ruim vijf jaar -, toen ik op straat opa aan zag komen in z'n berenhuid. Hij droeg nu zelfs ook nog een muilkorf èn hij had een begeleider; opa liep zowaar aan de ketting!
Een heel spontaan kind zijnde, vloog ik hem tegemoet met uitgespreide armen. De begeleider schreeuwde, maar dat was ik gewend van de omstanders op 't Rietmolense feest. Ik vond dat juist spannend ('interessant'?).
Ik vloog in opa's armen, die me stevig tegen zich aan klemde, maar toch 'anders'. Echter... dit was niet opa, maar een èchte grote beer van een klein circus, dat in Haaksbergen was gearriveerd en nu aandacht voor de voorstelling poogde te trekken. De beer had me heel goed dood kunnen drukken (of trappen), maar het beest liet me ongedeerd weer zakken. Misschien was 't een moeder-beer of mogelijk was ik zó onbevangen, dat de beer me als een 'jonkie' beschouwde.
De opwinding rondom me was voor mij onbegrijpelijk. "Nou, als 't opa niet was, dan was 't toch gewoon een 'andere' lieve beer!!"
Angst voor welk dier dan ook was mij vreemd en dat is altijd zo gebleven.
Stel jezelf eens de vraag: welk verhaal zou je willen dat jouw kinderen over 50 jaar vertellen van jouw ervaringen en belevenissen in de tijd waarin we nu leven?
Aaneenschakelen - meer over dit thema
Van praktijk naar theorie
Op zoek naar verdieping of verbreding? Op het platform van AYCL staan verschillende modules met voorbeelden over het werken met verhalen. Elk voorbeeld gaat over een specifieke doelgroep. Het is boeiend om te kijken of en hoe je zo’n werkwijze ook kunt toepassen op andere doelgroepen en wat voor hen de kracht is van het werken met verhalen. Klik op onderstaande afbeeldingen om meer te lezen over dit thema.
Wat is de werkwijze van voorlezen aan de doelgroep EMB? Lees er hier meer over.
Psycho-educatie leent zich uitstekend voor het inzetten van verhalen. In dit hoofdstuk lees je meer over psycho-educatie bij de doelgroep NAH.
Belevingsgericht werken met ouderen
Dit hoofdstuk gaat over de ‘doodle me too’-methode. Het is een werkwijze waarbij op een verhalende manier een intake wordt afgenomen.
Tot slot
De sterkste schakel
Iedere week levert Arjen van den Boogaard, ervaringsdeskundige en medewerker van het Toverbaltheater, een bijdrage aan de SchakelCast. Deze week een gedicht en tekening.
Dichten
Ik werk nu 4 dagen per week in het theater en ik doe best veel.
Ik heb daar geleerd dat theater veel meer is dan alleen toneel.
Een ander deel van het theater is dichten.
Iets waar ik me nu volledig op ben gaan richten.
Dichten is iets op een mooie manier zeggen.
Daarbij hoef ik weinig meer uit te leggen.
Je wilt iets zeggen op een mooie manier;
dankzij het dichten komt het dan kunstig op papier.
Disclaimer
SchakelCast wordt iedere week samengesteld door Kees van Schaik. Hij neemt je mee in een actueel thema. Hij put zijn inspiratie uit het nieuws van alledag, uit de input van het werkveld van onderwijs, Zorg en Welzijn, van docenten, van begeleiders en hulpverleners, van vrijwilligers en van mantelzorgers.
Het geeft hem energie om elke keer betekenis te geven aan die input door het met elkaar te verbinden tot een verrassende nieuwe invalshoek. Hij maakt daarbij dankbaar gebruik van zijn jarenlange ervaring, opgedaan in verschillende rollen, functies en sectoren.
SchakelCast komt tot stand in samenwerking met:
