4 Juni 2020 | Kees van Schaik
De SchakelCast behandelt actuele thema’s in de Zorg en Welzijn. Je hebt er dagelijks mee te maken, maar je hebt niet altijd een moment om er bij stil te staan. We volgen de actualiteiten, spreken met de praktijk en geven jou de kans om er zelf eens over na te denken. Het thema van deze week: Eigen verantwoordelijkheid.
Doorschakelen - de actualiteit van het thema
Neem de regie
Het was een geniale vondst: de ‘intelligente lockdown’. Met deze benaming werd een beroep gedaan op ieders gezond verstand. De boel ging niet zomaar op slot. Nee, het was een weldoordachte maatregel. Een maatregel waar eenieder - nog steeds - zijn eigen bijdrage in heeft.
Nu we het ‘normale leven’ weer een beetje oppakken, wordt opnieuw dit beroep op ons gedaan: neem je eigen verantwoordelijkheid. Zie je bijvoorbeeld dat er op een plek te veel mensen zijn? Mijd dan die plek. De kern zit hierbij dus in de ‘eigen verantwoordelijkheid’.
Maar, wat is eigen verantwoordelijkheid eigenlijk? Dit reclamefilmpje laat zien wat er gebeurt als je geen verantwoordelijkheid neemt.
Conclusie: als je geen eigen verantwoordelijkheid neemt, word je afhankelijk van anderen en overzie je de aanwezige mogelijkheden niet meer.
Eigen verantwoordelijkheid nemen gaat dus ook over jezelf dingen eigen maken. Het start met het ontwikkelen van de overtuiging dat jij als individu verantwoordelijk bent, ook als je met anderen samenwerkt. In Welzijn spreken we in plaats van eigen verantwoordelijkheid ook vaak over ‘eigen regie’ of ‘zelfregie’.
Cora Brink, senior adviseur bij Movisie, heeft een boek geschreven over zelfregie, getiteld ‘Werken vanuit Zelfregie’. Ze beschrijft zelfregie vanuit vier elementen:
Eigenaarschap: een mens is eigenaar over zijn eigen leven en de daarbinnen te nemen keuzes.
Kracht: kracht is het vermogen om zelf te beslissen, bepaald door kennis, vaardigheden, zelfvertrouwen en handelingsruimte.
Motivatie: dat wat iemand motiveert, persoonlijke waarden, een goed leven volgens eigen inzicht.
Contacten: iets betekenen voor anderen en delen van plezier en zorgen.
Bron: Movisie, Methoden en instrumenten zelfregie (2013)
Omschakelen - het thema op de werkvloer
In de praktijk
Eigen verantwoordelijkheid en zelfregie zijn uitdagende thema’s, zeker in onderwijs en welzijn. Joyce Roeloffzen is bekend in beide domeinen. Ze was begeleider bij de JP van den Bent stichting en is senior docent bij het ROC van Twente, MBO College voor Mens & Maatschappij. In de podcast van deze SchakelCast gaan we het met haar hebben over wel of niet loslaten: speelt intelligentie hierin een rol? Wat heeft eigen verantwoordelijkheid te maken met vertrouwen, wantrouwen en zelfvertrouwen? Kun je en mag je leren van je fouten?
“Toen riep iemand uit zichzelf ‘Ik neem wel contact op met die docent.’ Dan ben ik eigenlijk een beetje overbodig geworden en dat is waar je naartoe wilt als mentor.”
Uitschakelen - tijd om stil te staan
Een moment voor reflectie
Leren kan niet zonder stil te staan bij jezelf. Hoe werk je? Welke keuzes maak je? En welke vaardigheden zet je in? Zo kun je ook kijken naar het thema van deze SchakelCast. Hoe zou jij het thema van deze SchakelCast, ‘eigen verantwoordelijkheid’, naar jezelf vertalen?
Bekijk eerst dit filmpje maar eens. Het gaat over de Deense voetballer Odgaard, spits bij Heerenveen.
Als spits kom je voortdurend spelsituaties tegen waarin je verantwoordelijkheid moet nemen, en tegelijkertijd wordt er van je verwacht dat je doelpunten maakt. Scoren, verantwoordelijkheid nemen, vertrouwen krijgen: het zit allemaal in dit filmpje.
Pak een moment voor jezelf en zet het volgende op een rijtje. Wanneer nam jij voor het laatst de verantwoordelijkheid over je eigen handelen? Wat voor gevoel had je van tevoren hierbij en daarna? Denk er eens rustig over na.
Aaneenschakelen - meer over dit thema
Van praktijk naar theorie
Op zoek naar verdieping of verbreding? Op het platform van AYCL staan verschillende modules die dieper ingaan op het thema eigen verantwoordelijkheid en zelfregie. Klik op onderstaande links om meer te lezen over dit thema.
Ondersteunen van mensen met (SG)LVB
De film ‘Buiten de lijntjes kleuren’ is een film van het Expertisepunt Verstandelijke Beperking. Xavier Moonen, bijzonder hoogleraar kennisontwikkeling LVB, en Linda, ervaringsdeskundige, geven college over wat het leven met LVB betekent. De thema’s eigen verantwoordelijkheid en zelfregie komen voorbij.
Ondersteunen van mensen met (SG)LVB
In dezelfde cursus vind je de documentaire ‘De zomer is van mij’. Hierin komt de worsteling die je kunt hebben bij het nemen en hebben van zelfregie mooi naar voren.
Een van de vruchten van het nemen van eigen verantwoordelijkheid is vertrouwen. Deze korte module is onderdeel uit de reeks ‘Professioneel samenwerken’ en gaat over vertrouwen.
Samen werken uit zelfvertrouwen
Vertrouwen en zelfvertrouwen is een koppel wat bij elkaar hoort. Deze zeer korte module uit de reeks ‘Professioneel samenwerken’ gaat over zelfvertrouwen.
Tot slot
De sterkste schakel
Iedere week levert Arjen van den Boogaard, ervaringsdeskundige en medewerker van het Toverbaltheater, een bijdrage aan de SchakelCast. Deze week een gedicht en een tekening.
Best cool
Wat trek ik aan vandaag?
Wordt het een shirt, wordt het een blouse.
Wordt het met of zonder kraag?
Wat trek ik aan vandaag?
Dat blauwe shirt, dat is best cool.
En onder die pet, dan lijkt het een hele boel.
Wat trek ik aan vandaag?
Ik weet ook niet welke blouse.
Nee, die keuze is niet voor de poes.
Disclaimer
SchakelCast wordt iedere week samengesteld door Kees van Schaik. Hij neemt je mee in een actueel thema. Hij put zijn inspiratie uit het nieuws van alledag, uit de input van het werkveld van onderwijs, Zorg en Welzijn, van docenten, van begeleiders en hulpverleners, van vrijwilligers en van mantelzorgers.
Het geeft hem energie om elke keer betekenis te geven aan die input door het met elkaar te verbinden tot een verrassende nieuwe invalshoek. Hij maakt daarbij dankbaar gebruik van zijn jarenlange ervaring, opgedaan in verschillende rollen, functies en sectoren.
SchakelCast komt tot stand in samenwerking met:
